Dziedziczenie nowotworów – Choroby genetyczne poza czynnikami zewnętrznymi takimi jak dieta, palenie, spożywanie alkoholu, stres czy smog zależą też od czynników genetycznych. Niestety jeśli w przypadku czynników zewnętrznych mamy nad nimi kontrolę (przynajmniej częściową), to w przypadku czynników genetycznych nie możemy nic zmienić. Czy choroby nowotworowe są dziedziczne i jeśli tak, to czy można coś z tym zrobić?
Ciało ludzkie ma w sobie zakodowane od 10-20 genów, które świadczą o predyspozycji do poważnych schorzeń. Oczywiście nie oznacza to, że taka osoba jest skazana na to, że zachoruje. Świadczy to tylko o zwiększonym prawdopodobieństwie oraz możliwości ujawnienia się choroby przy zwiększeniu czynników zewnętrznych. Oczywiście istnieje możliwość sprawdzenia czy jesteśmy nosicielami tego typu genów w celu zmienienia swojej diety oraz zwyczajów życiowych w celu zmniejszenia prawdopodobieństwa zachorowania.
Wraz z wiekiem prawdopodobieństwo zachorowania wzrasta. Dla przykładu prawdopodobieństwo zachorowania na raka jelita grubego w wieku do 30 roku życia wynosi 0,5%. Powyżej 30 roku do 65 roku życia wynosi już 12%. Natomiast po 65 roku życia wynosi już ok. 23%. Czynniki zewnętrzne też mogą wpłynąć na prawdopodobieństwo zachorowania. Dla przykładu palenie lub pracowanie w warunkach z dużą ilością oparów chemicznych może prowadzić do raka płuc. Spożywanie dużej ilości czerwonego mięsa wpływa na zwiększenie zachorowań na raka jelita grubego.
Geny wpływające na zachorowania na raka
W przypadku genów mających wpływ na zachorowania na raka możemy rozróżnić ich trzy typy:
- onkogeny,
- geny supresorowe,
- oraz geny odpowiedzialne za naprawę uszkodzeń dna,
Onkogeny to geny odpowiedzialne za niekontrolowane i błędne namnażanie się komórek. Do tej pory wyróżniono ponad 50 genów. Geny te wyłaniają się z tzw. Protoonkogenów – czyli zdrowych komórek z prawidłowym DNA, które przekształcają się nieprawidłowo zakodowane komórki.
| Rodzaje onkogenów | Nowotwory związane z genami |
| KIT | GIST (gastrointestinal stromal tumor), mięsak Ewinga |
| RET | zespół mnogiej gruczolakowatości wewnątrzwydzielniczej (zespół MEN – multiple endocrine neoplasia) IIA i IIB, rodzinny rak rdzeniasty tarczycy |
| EGFR (ERB-B1) | płaskonabłonkowy rak płuca, glejak wielopostaciowy |
| ERB-B2 (HER-2/NEU) | rak piersi i rak jajnika |
| K-RAS | rak jelita grubego |
| L-MYC | rak drobnokomórkowy płuc |
| ABL | przewlekła białaczka szpikowa (CML) |
Geny supresorowe – dziedziczenie nowotworów
Ten typ genów odpowiada za nadzór i kontrolę procesu namnażania się genów. Jeśli w nich pojawia się błąd jest bardzo prawdopodobne że pozostałe komórki będą namnażać się w niekontrolowany sposób. Geny te nie przedstawiają zagrożenia rakowego w swojej istocie. Jednak ich uszkodzenie może mieć wpływ na działanie innych genów ostatecznie prowadząc do choroby. Działanie tych genów odbywa się głównie poprzez dwa mechanizmy. Supresię (hamowanie) proliferacji – czyli rozprzestrzeniania się błędnie zakodowanych komórek – oraz aktywację apoptozy, czyli procesu zaprogramowanej śmierci komórek. Naukowcom udało się zidentyfikować ponad 100 genów supresorowych. Jednak najważniejsze z nich są TP53 i RB. Gen TP53 odpowiada za rozpoczęcie apoptozę komórki w momencie kiedy naprawa okaże się nieskuteczna. Natomiast gen RB odpowiada za powstrzymywanie replikacji niepoprawnych genów.
| Rodzaj genów supresorowych | Zespoły chorobowe oraz nowotwory z nim związane |
| RB | siatkówczak płodowy (retinoblastoma), mięsak kościotwórczy (osteosarcoma) |
| TP53 | zespół Li i Fraumeniego |
| APC | rodzinna polipowatość gruczolakowata jelita grubego, rak jelita grubego |
| NF-1 | nerwiakowłókniakowatość typu I i mięsaki (sarcoma) |
| NF-2 | nerwiakowłókniakowatość typu II, nerwiaki nerwu VIII (schwannoma) i oponiaki (meningioma) |
| VHL | zespół von Hippla i Lindaua |
| WT-1 | guz Wilmsa (nephroblastoma) |
| TGFBR2 | zespół niepolipowatego raka jelita grubego (zespół Lyncha II, HNPCC [hereditary non-poliposis colon cancer]) |
| PTC | zespół Gorlina |
Inne artykuły z kategori choroby genetyczne:
- Choroba Gauchera,
- Zespół Supersamicy,
- Zespół Ushera,
- Dziedziczenie Nowotworów,
- Zespół Retta
- Dysplazja Ektodermalna
- Dystrofia Mięśniowa
Geny odpowiedzialne za naprawę DNA
Mają one na celu pilnowanie aby całe kodowanie DNA było spójnie i nie ulegało zmianom, które mogą się przekształcić w nowotwór. Naprawa DNA i jej sprawne działanie jest czynnikiem zapobiegającym dziedziczeniu nowotworów. Geny te mają bardzo ważny wpływ na działania pozostałych procesów podziału komórkowego w organizmie. Dbają o to, aby żadna z nowych komórek nie zawierała w sobie niepoprawnego DNA.
| Gen odpowiadający za naprawę | Zespoły i nowotwory związane z genem |
| BRCA-1 | rak piersi i rak jajnika |
| BRCA-2 | rak piersi, rak jajnika, rak trzustki, rak pęcherza moczowego |
| geny XP | skóra pergaminowata barwnikowa (xeroderma pigmentosum), rak skóry i czerniak skóry |
| geny naprawcze typu mismatch repair genes (hMSH2, hMLH1, hPMS1, hPMS2) | rak jelita grubego niezwiązany z polipowatością (zespół Lyncha, HNPCC) |
| ATM (ataxia-teleangiectasia mutated) | zespół ataksja-teleangiektazja |
Nasze inne artykuły z serii dotyczącej lokalnych diet:
Polecamy również strony dotyczące dentystyki i Implantów Zębów
Dbanie o zęby jest jednym z elementów dbania o zdrowie. Szukasz rzetelnych informacji na ten temat? Interesują cię profesjonalne usługi dentystyczne? Zobacz tutaj: